De gemeente heeft over het jaar 2017 een voordelig financieel resultaat gerealiseerd van € 5,747 mln. Ten opzichte van de gewijzigde begroting per 31 december, ad € 1,846 mln, is het resultaat € 3,901 mln gunstiger dan begroot.

De onderstaande tabel geeft een beeld van het verloop van het resultaat gedurende het jaar. De tabel maakt zichtbaar dat het saldo van de oorspronkelijke begroting 2017 zich in de loop van het jaar heeft ontwikkeld van een begrote beginstand van € 0 mln tot een voordelig gerealiseerd eindresultaat van € 5,747 mln. Na de vaststelling van de begroting 2017 is de begroting  verschillende malen aangepast door middel van een raadsbesluit. Per saldo bedroegen deze begrotingswijzigingen € 1,846 mln positief. In het jaar 2018 is een raadsbesluit genomen over de grondexploitaties die betrekking heeft op het begrote resultaat 2017.

De regels 2, 3, 5 en 7 van deze tabel worden hieronder kort toegelicht.
De onder toelichting 2 en 3 genoemde raadsvoorstellen kunt u inzien via de onderstaande link: http://ibabsonline.eu/Kalender.aspx?site=hilversum

Toelichting regel 2 Raadsbesluiten met budgettaire gevolgen

Toelichting regel 3 Raadsbesluiten die per saldo budgettair neutraal zijn
In de onderstaande tabel zijn de raadsbesluiten opgenomen die per saldo geen effect hebben op het eindresultaat, maar op programmaniveau tot financiële verschillen leiden. De hogere uitgaven op de regels a tot en met c worden zichtbaar op de programma’s. De genomen besluiten worden gedekt door onttrekkingen uit reserves, de algemene uitkering, herschikking van middelen en uit het jaarrekeningresultaat 2016.

Toelichting regel 5 Raadsbesluiten in 2018 (zonder begrotingswijziging in 2017)
Het rekeningresultaat 2017 wordt beïnvloed door in 2018 genomen raadsbesluiten. Deze hebben betrekking op het jaar 2017 en zijn daarom overeenkomstig de genomen besluiten in deze jaarstukken verwerkt.

Het voorstel over de actualisatie van de grondexploitaties laat zien dat het voordeel ad € 5,4 mln het saldo is van de dotatie van € 37.000 aan de voorziening, een voordelig saldo van € 6.000 voor de grondopbrengsten en het tussentijds winstnemen van de grondexploitatie Anna's Hoeve Bouwplan voor € 5.463.000.
Het voordelig saldo van de grondopbrengsten bestaat uit een iets voordeliger resultaat op de grondexploitatie Lage Naarderweg/Crailoseweg. De mutatie van de voorziening bestaat uit enerzijds een vrijval van € 24.000 van de grondexploitatie KPN locatie/REGEV en een dotatie van € 61.000 vanwege het tekort op de grondexploitatie Anna's Hoeve sanering, per saldo een dotatie van € 37.000.

Toelichting regel 7 Overzicht van en toelichting op de in de jaarstukken verwerkte wijzigingen
Begrotingsafwijkingen moeten door de raad worden geautoriseerd. In de regel zullen begrotingswijzigingen vooraf door het college aan de raad ter besluitvorming worden voorgelegd. Hiermee wordt dan toestemming gevraagd voor het realiseren van het beleid en voor besteding van het benodigde bedrag. Soms is een autorisatie vooraf niet mogelijk en wordt de raad achteraf geïnformeerd over de wijziging. Indien de raad ermee instemt wordt de besteding alsnog geautoriseerd en is deze daarmee rechtmatig. In de onderstaande tabel wordt de raad geïnformeerd over de nog niet geautoriseerde afwijkingen boven de € 250.000.

a. Loon- en afdelingskosten
In grote lijnen wordt dit resultaat veroorzaakt door € 2.152.000 lagere salarislasten en € 4.497.000 hogere kosten voor inhuur. Hogere of lagere loon- en overige organisatiekosten worden centraal toegelicht in de paragraaf Bedrijfsvoering in deze jaarrekening.

b. Begraafplaatsen
Met betrekking tot de begraafplaatsen worden de volgende verschillen verklaard:

• Asbest: Op de begraafplaatsen Bosdrift, De Zuiderhof en de Noorderbegraafplaats is ongeveer 30 jaar geleden asbest gebruikt in de dekplaten van graven. In de overeenkomst tussen de gemeente Hilversum en de uitvaart stichting is opgenomen dat de gemeente verantwoordelijk is voor kosten voortkomen uit zaken van voor de oprichting van de uitvaart stichting. Het kosten voor de verwijdering van asbest bedragen € 70.000.
• Gedetacheerd personeel: In de begroting wordt rekening gehouden met een vergoeding voor het gedetacheerde personeel aan de uitvaart stichting. Drie van de oorspronkelijke 10 FTE's konden door diverse oorzaken niet worden doorbelast aan de uitvaart stichting, waardoor er € 179.000 minder inkomsten zijn dan begroot. De uitgaven waren € 54.000 hoger, doordat een aan de uitvaart stichting gedetacheerde medewerker vervroegd met pensioen is gegaan, wegens ziekte.
• Huurinkomsten: Bij de voorbereiding van de verzelfstandiging van de begraafplaatsen (in het voorjaar 2016) is de gebruiksvergoeding vastgesteld op basis van diverse uitgangspunten. Enkele van deze uitgangspunten zijn gewijzigd waardoor de huur € 211.000 lager uitvalt:
• Het door de gemeente gehanteerde rentepercentage voor kapitaallasten is gedaald van 3% naar 1,5%. Dit effect was wel in de begroting van de gemeente aangepast maar in de gebruiksvergoeding nog niet.
• De gemeente verzorgt het eigenarenonderhoud van de begraafplaatsen en brengt deze kosten in rekening aan de uitvaartstichting. De stichting verzorgt zelf het gebruikersonderhoud. De demarcatielijst met wat eigenaren dan wel gebruikersonderhoud betreft is opnieuw beoordeeld en aangepast. Aan de hand hiervan is een nieuw meerjarenonderhouds plan opgesteld. Het eigenarenonderhoud is gedaald (verschuiving naar gebruikersonderhoud) waardoor wij minder kosten in rekening brengen bij de stichting. Hier staat tegenover dat wij ook minder kosten maken. De kosten voor eigenarenonderhoud lopen via de voorziening, deze voorziening moet nog opnieuw beoordeeld worden in het licht van de gemaakte afspraken en kan leiden tot vrijval (van een deel) van de voorziening.

c. Herinrichting Arenapark
Dit project loopt door in 2018. Het onderzoek naar onder andere de verplaatsing van het Station Hilversum Sportpark en de inhoudelijke samenhang met andere lopende initiatieven (o.a. Landelijk Programmaverbetering Overwegen, MIRT Oostzijde Amsterdam) vereist een zorgvuldige afstemming en kostte meer tijd dan verwacht. De Raad wordt middels een overhevelingsvoorstel gevraagd het budget over te hevelen naar 2018.

d. Inzameling afval en afvalstoffenheffing
Vanuit de GAD is eind 2017 een aanvullende teruggaaf gekomen over de jaren 2015 en 2016 over de verbrandingsbelasting van circa € 470.000. Deze teruggaaf komt bovenop het regioresultaat 2016 waar bij de opstelling van de tarieven rekening mee wordt gehouden (betreft een inschatting), die was € 140.000 lager dan ingeschat. De inkomsten uit de aanslagen afvalheffing zijn iets hoger dan begroot doordat er meer aanslagen voor voorgaande jaren zijn opgelegd. Door de overgang naar het nieuwe belastingsysteem was een achterstand ontstaan in het opleggen van aanslagen. Het hier weergegeven resultaat gaat over het boekjaar 2017 en staat daarmee los van de discussie omtrent de PMD-inzameling in 2018.

e. Voorziening Riolering
Het bedrag van € 448.000 betreft een, niet eerder in de begroting verwerkte, toevoeging aan de egalisatievoorziening riolering. Deze toevoeging is het resultaat van de werkelijke lasten die wij toerekenen aan de rioolheffing versus de werkelijke opbrengst van de rioolheffing. In de Kadernota 2017 was aangegeven dat, door een wijziging in toerekening, de personeel- en organisatiekosten circa € 180.000 lager uit zouden vallen. In de slot begrotingswijziging van december 2017 was aangegeven dat de kapitaallasten circa € 130.000 lager zouden zijn. Daarnaast zien we in de jaarrekening dat op enkele kleinere posten de lasten € 68.000 lager uitvallen. Hier tegen over staat dat de inkomsten uit de heffingen juist circa € 69.000 hoger waren in 2017 dan begroot. Deze afwijkingen geven een positief resultaat op de rioolheffing van € 448.000 en wordt toegevoegd aan de voorziening zodat deze in de toekomst weer gebruikt kan worden om de rioolheffing stabiel te houden.

f. Ondergrondse afvalcontainers centrum
Het project ondergrondse afvalcontainers heeft vertraging opgelopen. Het omleggen van kabels en leidingen kent een lange doorlooptijd en leidt er in een aantal gevallen toe dat een alternatieve locatie moet worden gevonden. De verwachting is dat dit project in 2018 overgaat tot daadwerkelijke plaatsing van de containers en zal doorlopen tot in 2019.

g. Welzijn
Bij de kadernota 2017 zijn de bezuinigingen op welzijn deels teruggedraaid. Daarnaast is voor 2017 een investeringsbudget verleend van € 300.000. In 2017 is een investeringsplan voor ‘Sociaal werk & algemene voorzieningen in de wijken’ opgesteld dat gedragen wordt door welzijns- en zorgpartners. Dit plan gaat in 2018 en 2019 uitgevoerd worden. De in 2017 toegevoegde middelen zijn niet gebruikt en vallen terug naar de algemene middelen.

h. Eigen bijdrage geïndiceerde zorg
De lagere inkomsten van € 585.000 hebben betrekking op de ontvangen eigen bijdragen op de geïndiceerde zorg. Ook ten opzichte van vorig jaar is er minder ontvangen. Dit is mede het gevolg van landelijk beleid. De precieze oorzaak van de lagere eigen bijdrage is moeilijk aan te geven, omdat de wetgever heeft bepaald dat de berekening, oplegging en incasso van deze eigen bijdrage wordt uitgevoerd door het CAK. De informatie van het CAK (om privacyredenen beperkt) is ontoereikend om als gemeente de juistheid op persoonsniveau en volledigheid van de eigen bijdragen als geheel te kunnen vaststellen. Door de systematiek te kiezen van het vaststellen van de eigen bijdragen door het CAK, heeft de wetgever in feite bepaald, dat de verantwoordelijkheid voor de juistheid en volledigheid van de eigen bijdragen op grond van de WMO geen gemeentelijke verantwoordelijkheid is. Dit betekent dat door de gemeenten geen zekerheden omtrent omvang en hoogte van de eigen bijdragen kunnen worden verkregen

i. WMO
Binnen de WMO wordt voor € 13,5 miljoen aan diverse soorten zorg aangeboden (begroting € 12,6 miljoen). Het nadeel ten opzichte van de begroting van € 855.000 wordt met name verklaard door de aangeboden begeleiding en dagopvang. Ten opzichte van 2016 betekent dit  echter slechts een lichte stijging in de lasten. Het uitvoeringsplan ontmoeting en ondersteuning in de wijken dat kortgeleden is vastgesteld is er op gericht de druk op de begeleiding en dagopvang te verminderen.

j. Jeugdwet
Binnen de Jeugdwet wordt voor € 15,2 miljoen aan zorg aangeboden (begroting € 13,4 miljoen). Het nadeel ten opzichte van de begroting van € 1.818.000 wordt onder andere verklaard door volgende gebeurtenissen:

• Voor een deel van de uitvoering van de Jeugdwet is in 2017 overgegaan van subsidie op inkoop, waardoor er een open-einde-situatie is ontstaan.
• Ten aanzien van de jeugd GGZ wordt in 2018 de zogenaamde DBC financieringssystematiek aangepast. Tot en met 2017 mochten de zorgleveranciers pas factureren wanneer het traject van zorg was afgerond. Vanaf 2018 dient de geleverde zorg maandelijks gefactureerd te worden. Als voorbereiding op 2018 zijn eind 2017 alle trajecten financieel afgesloten. Dit heeft een verhogend effect op de lasten 2017.
• Er is sprake van een autonome groei. Wat de financiële omvang daarvan is, is moeilijk te bepalen vanwege de samenloop met  bovenstaande ontwikkelingen. Daarnaast loopt een deel van de jeugdzorg via rechtsgeldige verwijzers, zoals huisartsen.

k. Programma Kerkelanden
Een onderdeel van het Programma Kerkelanden is de aanleg van de 2e Ontsluitingsweg Bedrijventerrein Kerkelanden. De kosten van de investering zouden worden gedekt door onttrekking aan de bestemmingsreserve Werklocaties en een provinciale subsidie omdat in 2016 nog de wettelijke mogelijkheid bestond niet te hoeven activeren. Doordat de uitvoering in 2017 plaatsvond onder het regime van het vernieuwde Besluit Begroting en Verantwoording moest worden overgegaan tot activering en is deze investering alsnog opgenomen in het investeringsprogramma.

l. Wet sociale werkvoorziening (Wsw)
Het voordeel van € 500.000 op de uitvoering van de WSW wordt verklaard door verrekeningen met de Tomingroep. Hiervan heeft € 312.000 betrekking op 2016 en € 188.000 op 2017.

m. Inkomensregeling BUIG
Het voordeel op de lasten komt met name voort uit een voordelige afrekening vanuit 2016 van de Regionale Sociale Recherche. Het voordeel op de baten komt voort uit de declaratiesystematiek tussen gemeente en het rijk

n. Minimabeleid
Als reactie op het lage bereik van de minimaregelingen is in 2016 gestart met het actiever promoten van de Hilversumse minimaregelingen onder de inwoners. Met name door deze communicatie is het aantal aanvragen gestegen van 5.212 in 2016 naar 6.689 in 2017. De tekorten op het minimabeleid komen met name voort uit de gestegen uitgaven ten aanzien van de volgende onderdelen:

• Kindpakket (geïntroduceerd in 2017)
• Bewindsvoering (vanwege toenemende schuldenproblematiek)
• Leningen ten behoeve van woninginrichting statushouders (vanaf 2017 verstrekt de gemeente deze leningen zelf)

o. Parkeren
Met betrekking tot parkeren worden de volgende verschillen verklaard:

• Vergunningen en ontheffingen: De opbrengsten uit parkeervergunningen liggen € 28.000 hoger dan begroot. Uitbreiding van het  gebied betaald parkeren heeft geleid tot extra inkomsten voor parkeervergunningen.
• Parkeerservice: De bedrijfsvoering van de Coöperatie Parkeerservice (CPS) stond vorig jaar onder druk en de financiële resultaten vielen tegen. Daarom heeft de algemene ledenvergadering van CPS besloten dat alle deelnemers een bijdrage moesten leveren aan een transitiebudget en een aanvulling van het weerstandsvermogen. Voor 2017 betekende dit een extra bijdrage van € 89.000. De raad is hierover geïnformeerd met een wethoudersbrief d.d. 5 juli 2017.
• Reparatie dak Leeuwenhoekgarage: Omdat de woningen van de Alliantie aansluiten op de parkeergarage heeft de Alliantie een deel van de kosten van de reparatie vergoed. Het betreft een vergoeding van € 73.000. De kosten voor de reparatie zijn betaald uit de onderhoudsvoorziening. Derhalve is de vergoeding ook weer gedoteerd aan de voorziening, hetgeen voor € 73.000 lasten zorgt.
• Opbrengsten parkeermeters en gemeentelijke garages: Door areaaluitbreiding van het betaald parkeergebied, het succes van belparkeren, een aantrekkelijker centrum en de aantrekkende economie zijn de parkeerinkomsten gestegen. De stijging van inkomsten valt met name op in het centrum. In totaal is hierdoor € 544.000 meer inkomsten ontvangen.

p. Informatiemanagement
Mede door een lastig te vervullen vacature van Informatiemanager zijn minder initiatieven gestart voor de doorontwikkeling van de e-dienstverlening. Dit leidt toch incidenteel lagere lasten (voordeel € 210.000).
Ook is er een voordeel ontstaan door de liquidatie van de stichting GovUnited. Eind 2017 heeft besluitvorming plaatsgevonden over de verdeling van het resterende vermogen van de stichting. Het aandeel voor Hilversum (€ 63.000) is in 2017 uitgekeerd.

q. Uitkering gemeentefonds
Via RIB 2018-01 hebben wij u geïnformeerd over het resultaat van de decembercirculaire 2017.
De decembercirculaire is altijd te laat om de begroting nog aan te passen. De mutaties worden daarom rechtstreeks in de jaarrekening verwerkt en hieronder toegelicht:

De algemene uitkering is verhoogd met € 307.000. Een verhoging van € 83.000 is bestemd voor de regionale activiteit 'arbeidsparticipatie van mensen met een psychische beperking'. Dit bedrag wordt doorgesluisd naar de regio en is als nadeel zichtbaar in het programma werken in deze jaarrekening. Een verlaging van € 15.000 heeft betrekking op de regionaal georganiseerde 'maatschappelijke opvang'. Deze verlaging komt eveneens terecht bij de regio en leidt in het programma zorg tot een evenredig voordeel. Concernbreed houden wij van de hogere algemene uitkering € 239.000 over (307 - 83 + 15).

De hogere algemene uitkering (€ 307.000) is een saldo van plussen en minnen. Bij de plussen zitten extra inkomsten voor het promoten van de fiets (€ 184.000 Beter benutten) en voor asielzoekers (€ 142.000). Die bedragen zijn niet aan de organisatie doorgegeven: Voor de fietscampagne was al budget verleend (het overhevelingsvoorstel waar in het programma Werken, onderdeel Bereikbare Stad, over wordt gesproken houdt hiermee verband). Hetzelfde geldt voor het nadeel op vluchtelingen (zie Programma Zorg, thema Publieke Gezondheid).

r. Vrijval reserveringen projecten
Voor de projecten Stationsgebied Zuid, Regev, een voetbalkooi en Egelshoek zijn in voorgaande jaren reserveringen op de balans gemaakt voor nog te verwachten kosten. Door gewijzigde inzichten is het aanhouden van deze kortdurende verplichtingen BBV-technisch niet meer mogelijk en zijn daarom vrijvallen ten gunste van het rekeningresultaat. Voor wat betreft Egelshoek is aanhouden niet meer correct in het licht van (mogelijke) ontwikkelingen binnen het project.

s. Afwijking reserves
Toevoegingen en onttrekkingen aan de reserves zijn onderdeel van de exploitatie. De onttrekkingen en toevoegingen worden begroot, en verwerkt op basis van de daadwerkelijke lasten of baten in het jaar. In 2017 bedraagt het verschil tussen de begrote- en werkelijke mutaties in de reserves € 1.893.000. Onderstaand wordt dit toegelicht.

t. Overige mee- en tegenvallers
Hierboven zijn de grootste verschillen in de rekening verklaard. Hierbij is een omvang aangehouden van grofweg € 250.000. Niettemin blijft er een grote restpost over, bestaande uit afwijkingen kleiner dan € 250.000. Een toelichting op alle afwijkingen groter dan € 50.000 is terug te vinden in de programmaverantwoording (hoofdstuk 2).

Toevoegingen en onttrekkingen aan reserves

Toevoegingen en onttrekkingen aan reserves maken onderdeel uit van de reguliere exploitatie. Het verloop hiervan in 2017 is weergegeven in de onderstaande tabel, waarbij toevoegingen aan reserves lasten zijn en onttrekkingen aan reserves baten.

Totaal overzicht reserves

Doorgaans, zo ook dit jaar, zijn de gerealiseerde toevoegingen aan de reserves gelijk aan de begrote toevoegingen. In het algemeen geldt dat de gerealiseerde onttrekkingen aan een reserve ‘gelijk op lopen’ met de lasten van uitgevoerde werkzaamheden, maar nooit hoger mogen zijn dan de begrote onttrekking. Als de lasten lager zijn, ontstaan hiermee enerzijds voordelen in de programma’s en anderzijds een nadeel in de desbetreffende programma's omdat de onttrekkingen aan de reserves daarmee ook lager zullen zijn dan de raming. Concernbreed is dit dus budgettair neutraal. Per programma is dit inzichtelijk gemaakt in het Financiële overzicht per programma. Voor 2017 is dit voordeel op de programma’s ongeveer 1,9 miljoen.

De onttrekkingen en toevoegingen aan de reserves hebben  een incidenteel karakter, met uitzondering van de onttrekkingen aan de beklemde reserves. Deze reserves zijn dekking voor de (gedeeltelijke) afschrijving van in het verleden gedane investeringen. In het kader van de nieuwe Financiële verordening vallen in 2018 de beklemde reserves vrij.

Verschillen in onttrekking aan reserves

a. Decentralisaties sociaal domein
In de begroting is een onttrekking geraamd van € 3.423.000, waarvan € 3.123.000 daadwerkelijk is onttrokken. Het verschil van € 300.000 wordt als volgt verklaard: 

• In de begroting is € 2.730.000 geraamd voor de transformatie van het Sociaal Plein (project winst). Per 31 december 2017 zijn de werkelijke uitgaven € 2.600.000. Het restant van € 130.000 is derhalve niet onttrokken in 2017.
• In de begroting is € 220.000 geraamd als onttrekking ter dekking van de aanpak Multi Probleem Huishoudens. Per 31 december 2017 zijn de werkelijke uitgaven € 200.000. Het restant van € 20.000 is derhalve niet onttrokken in 2017.
• De in de In de begroting geraamde onttrekking  van € 150.000 ten behoeve van de RSA heeft niet plaatsgevonden, omdat hiervoor in 2017 (nog) geen uitgaven zijn gedaan (verschil € 150.000).

b. Frictiekosten Slank en Hoogwaardig
De prognose van de lasten 2017 was € 137.000 voor met name loonkosten en WW- uitkeringen voortvloeiende uit de laatste boven formatief geplaatste medewerkers. In werkelijkheid waren de lasten € 44.000 en is dit bedrag daadwerkelijk onttrokken. Na herberekening van de verplichtingen blijkt deze reserve € 501.000 te hoog.

c. Afvalstoffenheffing
Voor de reserve afval was in de begroting een onttrekking voorzien van € 817.000. Deze onttrekking bestond enerzijds uit de dekking voor het project ondergrondse afvalcontainers (€ 435.000) en anderzijds voor de demping van de afvaltarieven voor burgers (€ 382.000).

1. Het project afvalcontainers heeft vertraging opgelopen. Het omleggen van kabels en leidingen kent een lange doorlooptijd en leidt er in een aantal gevallen toe dat een alternatieve locatie moet worden gevonden. De verwachting is dat dit project in 2018 overgaat tot daadwerkelijke plaatsing van de containers en zal doorlopen tot in 2019. In 2017 is circa €12.000 uitgegeven voor dit project.
2. Vanuit de GAD is eind 2017 een aanvullende teruggaaf gekomen over de jaren 2015 en 2016 over de verbrandingsbelasting van circa € 470.000. Deze teruggaaf komt bovenop het verwachte regioresultaat 2016 waarbij de opstelling van de tarieven rekening mee wordt gehouden.

Deze twee afwijkingen zorgen ervoor dat er geen € 817.000 aan de reserve onttrokken hoeft te worden maar dat er een positief resultaat op afval is van circa € 86.000.

d. Regionaal mediacentrum
In de begroting 2017 was een onttrekking geraamd van € 125.000. De werkelijke onttrekking voor de gemaakte kosten ten behoeve van een regionaal mediacentrum in 2017 bedraagt 0 euro, omdat de verkenning met externe partijen naar de vorming van een regionaal mediacentrum is stukgelopen in september 2017. Andere samenwerkingsvormen worden in 2018 nader onderzocht.

e. Werklocaties
In de vergadering van 28 september 2016 heeft uw raad ingestemd met de aanleg van een 2^e ontsluitingsweg aan het bedrijventerrein Kerkelanden en de uitvoeringskosten van de aanleg te dekken uit deze reserve.  Met de vernieuwing van het Besluit, Begroting en Verantwoording (BBV) is het verplicht om activa met maatschappelijk nut te activeren en niet meer toegestaan reserves hierop in mindering te brengen. Daarom is de geraamde onttrekking niet gerealiseerd.

f. Creatieve sector
Voor 2017 was een onttrekking begroot van € 372.000. De werkelijke onttrekking is enigszins lager (€ 317.000) doordat de geplande plannen door Hilversum, in samenwerking met de partners in de stad, enigszins zijn vertraagd.

g. Overige verschillen in onttrekkingen
Naast bovengenoemde onttrekkingen is sprake van een aantal nog kleinere afwijkingen, waarbij de onttrekkingen lager waren dan de geraamde bedragen.